Petrova crkva

Petrova crkva je jedan od najstarijih sačuvanih objekata srpskog graditeljstva i jedina sačuvana crkva iz prednemanjićkog perioda. Podignuta je najverovatnije u IX veku na mestu gde se još od šestog veka nalazila ranohrišćanska svetinja.Ovde je Stefan Nemanja predao vlast svom sinu Stefanu, koji će ubrzo biti krunisan za cara. Neki istoričari smatraju da je Stefan Nemanja kršten u Petrovoj crkvi, a postoje i pretpostavke da se ovde nalazila prva srpska prestonica, grad Ras, sa dvorom u kom su rođeni sveti Sava i Stefan Prvovenčani.

Nalazi se na brdu u Novom Pazaru, na putu prema Raškoj. Od 1979. godine je pod zaštitom UNESCO-a.

Manastir Crna Reka

Manastir Crna Reka je jedinstveni dragulj srpske srednjovekovne kulture koji je iz anonimnosti počeo da izlazi tek krajem prošlog veka. Zalepljen je za strmu stenu ogromnih masiva Mokre Gore iznad reke ponornice Sovare (Crna Reka). O ranoj prošlosti manastira se ne zna puno. Ktitor je nepoznat. Po jednom predanju nastao je u XII veku, a po drugom posle Kosovske bitke. Manastir nikada nije rušen tako da je jedan od retkih srpskih manastira koji je sačuvao prvobitan izgled, iako su u XVIII veku zabeleženi turski zulumi i podmetanje požara. Tada je manastir zapusteo. Kada su nastala teška vremena za Studenicu, mošti Svetog Stefana Prvovenčanog i ostale dragocenosti prenete su ovde 1687. godine da bi 1696. godine bile vraćene.

U pećini u kojoj je smešten, postoji kameno udubljenje u kome se kap po kap skuplja voda za koju vernici veruju da je lekovita. Najveća svetinja manastira su mošti Svetog Petra Koriškog. Njegove mošti najpre su počivale u njegovom manastiru u Koriši, a zatim su za vreme kulminacije tursko-albanskog nasilja nad pravoslavnim življem u XVII veku prenete u Crnu Reku. Vernici često dolaze ovde verujuću da od moštiju Svetog Petra dobijaju isceljenja.

Đurđevi Stupovi

Manastir Svetog Đorđa  spada u najznačajnija sveta mesta u istoriji srpskog naroda. Još u srednjem veku stekao je naziv ,,Đurđevi Stupovi” po stupovima – kulama koje su ga krasile. Podigao ga je Stefan Nemanja, rodonačelnik dinastije Nemanjića 1171. godine, u prvim godinama posle stupanja na presto. Tačno vreme podizanja crkve utvrđeno je za vreme istraživačkih radova, kada su pronađeni delovi ktitorskog natpisa Stefana Nemanje. Njegov sin, Stefan Prvovencani, opisao je kako je manastir nastao. Prema kazivanju, zatvoren u tamnici od svoje  braće, iz koje je gledao na brdo na kom se danas manastir nalazi, Stefan Nemanja se molio sv.velikomučeniku Georgiju, pomoćniku u nevoljama, da ga oslobodi iz ropstva. U molitvi se zavetovao da će sv. Geogriju po oslobođenju sagraditi manastir njemu posvećen. Sv. Georgije ču molbu i ispuni mu sve što ga je ovaj molio, a Nemanja poče hitno i bez odlaganja zidati hram i ukrasi ga svakom lepotom..

O posebnom značaju manastira, pored starih biografskih tekstova, govori i izuzetan položaj manastira podignutog na samom vrhu istaknutog uzvišenja tako da dominira nad dolinama Raške i Deževe, u nekadašnjem prestonom području Srbije.

Drugi ktitor manastira je kralj Dragutin. Za vreme svoje vladavine, a kasnije do kraja života, neprekidno se starao o unapređenju manastirske zajednice. Ulaznu kulu pretvorio je u kapelu i namenio joj ulogu grobnice. Nakon nesrećnog pada sa konja u blizini grada Jelača, odrekao se prestoloa u korist svog brata Stefana Milutina. Desilo se to na čuvenom saboru u Deževi 1282. godine. Po želji kralja Dragutina, taj istorijski događaj ovekovečen je rukom slikara u kapeli manastira sv. Đorđa. Kasnije se Dragutin zamonašio i dobio ime Teokstit. Poznat je kao veliki zadužbinar. Njegove su zadužbine manastiri Tronoša, Papraća, Tavna, Rača, Lomnica. Po njegovoj želji prenet je iz ,,sremske zemlje” u kojoj je živeo u manastir sv. Đorđa i tu sahranjen 1316. godine.

Turskim osvajanjem Srbije izmenio se svet u kom su Đurđevi Stupovi imali važnu ulogu. Najveća rušenja doživeo je nakon austrijsko-turskih ratova 1689. godine kada je srušena većina manastira pa i obližnja Petrova crkva i crkva u Sopoćanima. Petrova crkva je ubrzo obnovljena, crkva u Sopoćanima tek u XX veku, dok je obnova Đurđevih Stupova još uvek u toku.

Manastir Đurđevi Stupovi je 1979. godine uvršćen u svetsku kulturnu baštinu. Arhitektura crkve objedinjuje dva tada najpopularnija stila gradnje: vizantijski - istočni i romanski - zapadni. Od tada taj stil postaje prepoznatljiv kao Raški stil i biće model za izgradnju mnogih crkava. Zadivljeni lepotom ovog spomenika, pojedini evropski putopisci su svojim izveštajima i opisima spasli deo njegove istorije.

2000. godine dolaskom monaha počinje njegova duhovna i materijalna obnova. Izgradnjom dela konaka stvoreni su uslovi za život monaha, a trenutno je u toku izgradnja crkve. Rekonstrukcija se izvodi na postojećim temeljima.

Kontakt
Manastir Đurđevi Stupovi
020-35-35-02

Manastir Sopoćani

Naziv manastira potiče od slovenske reči ,,sopot ” što znači izvor, a misli se na obližnje izvorište reke Raške. Podigao ga je kralj Uroš (1243-1276), ne zna se tačno kada, ali ima razloga za pretpostavku da se to desilo u drugoj polovini njegove vladavine, kako zbog činjenice da je njegov rano umrli sin prvenac sahranjen u Studenici, tako i zbog činjenice da je prvi deo njegove vladavine bio ispunjen sređivanjem unutrašnjih prilika i odbranom zamlje od napada Grka, Bugara i Ugara.

Srbija je na početku vladavine kralja Uroša bila u veoma teškom stanju, da bi za vreme njegovog upravljanja postala jedna od najsnažnijih država na Balkanu. Trgovinske veze sa zapadom i Vizantijom, kao i rudnici zlata i srebra obezbedile su materijalno blagostanje, a takođe i procvat duhovnosti koju su započeli njegov deda Stefan Nemanja i stric Sveti Sava, a nastavio otac Stefan Prvovenčani. Hilandarski Jeromonah Domentijan je po želji kralja Uroša napisao žitija njegovih predaka Stefana Nemanje i Svetog Save koja predstavljaju vrhunac srpske srednjovekovne književnosti.

Zadužbina je najverovatnije sagrađena u sedmoj deceniji XIII veka, kada je arhiepiskop bio njegov brata Sava II. Manastir je zamišljen kao grobnica porodice i kralju najodanijh ljudi. U Sopoćanima je sahranjena  njegova majka, kraljica Ana i kraljev verni prijatelj, arhiepiskop Joanakije I.

Podižući Sopoćane, Kralj Uroš je hteo da veličinom i lepotom svoje zadužbine nadmaši svoje pretke. To se vidi i iz posvete: dok je Stefan Nemanja svoju zadužbinu posvetio Svetoj Bogorodici, a Stefan prvovenčani svoju Žiču – Hristu, kralj Uroš podiže Sopoćane u ime same Svete Trojice.

Izgradnja crkve bila je najverovatnije poverena graditeljima iz srpskog pomorja, kojima su bili poznati oblici romaničke arhitekture, dok su za unutrašnjost odabrani tada najbolji umetnici iz Carigrada - ondašnje kulturne prestonice Evrope. Njihove freske su pronele slavu Sopoćana širom sveta.

Tek što su Sopoćani završeni, kralja Uroša sa prestola zbacuje njegov sin Dragutin, posle čega se stari kralj zamonašio i pod imenom Simeon povukao u neki manastir u Humu. Godine 1282. Dragutin se pokajao i predao vlast svom bratu Milutinu sa kojim će kraljica Jelena preneti telo svog supruga Uroša u Sopoćane.

Manastir Sopoćani zbog svog duhovnog i istoriskog značaja nosi titulu carske lavre, što je u srednjem veku bilo veoma značajno u crkvi. Postojala je tačno utvrđena hijerarhija među manastirima. Na prvom mestu bila je Studenica kao majka srpskih crkava. Na drugom mestu je Žiča, a odmah zatim Sopoćani (mada neki smatraju da je Mileševa ispred).

Novi Pazar

Novi Pazar je osnovao oko 1460. godine turski vojskovođa Isa-beg Isaković. Turski naziv za grad bio je Yeni Bazar. Grad je podignut u blizini Rasa, stare srpske prestonice, na važnom putu koji je vodio od Istanbula za Sarajevo i Dubrovnik. Tako povoljan geografski položaj doveo je do njegovog naglog razvoja pa je Novi Pazar u XVII veku bio jedan od najvećih gradova na Balkanu. Dosta je uništen u XVIII veku u austrijsko-turskom ratu i početkom XIX veka od srpskih ustanika. Sa premeštanjem trgovačkih puteva, grad vremenom gubi značaj tako da danas ima oko 100.000 stanovnika.

Novi Pazar je najorijentalniji grad u Srbiji sa većinskim muslimanskim stanovništvom. U centru se nalazi mala tvrđava iz najstarijeg perioda grada. Sačuvan je i Amir-agin han iz XVIII veka. U centru Novog Pazara su još Altum Alem i Arap džamija, a odmah iza nje stari hamam (tursko kupatilo) koje je danas na žalost u veoma lošem stanju. U samom gradu i bližoj okolini nalaze se manastiri Sopoćanii Đurđevi stupovi, kao i Petrova crkva - najstarija sačuvana crkva u Srbiji.

Turistička organizacija Novog Pazara            
020-338-030
Turistička karta

Novi Pazar - turistička karta

Stari grad Ras

Srednjovekovni grad Ras je prva srpska prestonica. Istraživanja su pokazala da su u kompleksu starog grada Rasa postojala tri lokaliteta i to: Utvrđenje na mestu gradina, pećina sa Manastirom Svetog Arhangela ispod utvrđenja i naselje Pazarište (Trgovište) gde se nalazila crkva iz XII ili XIII veka. Sve ovo upućuje na mogućnost, da je već u XII veku ovde bilo značajno duhovno središte, koje se vezuje za velikog župana Stefana Nemanju. Ipak u Rasu leže mnoge zagonetke iz prošlosti srpskog naroda.