Lazareva pećina
Od više stotina speleoloških objekata u istočnoj Srbiji, Lazareva pećina je jedan od najznačajnijih. Spada u grupu izvorskih objekata. Pećina je sastavljena od 2 nivoa kanala: starijeg suvog fosilnog i mlađeg rečnog aktivnog. Ukupna dužina istraženih kanala iznosi 8 km, a za turističke posete je uređen 1 km. Ima više prostranih dvorana i veoma je bogata pećinskim nakitom.
Lazareva pećina predstavlja značajan arheološki lokalitet, koji omogućava da shvatimo jedno davno izgubljeno vreme i trnovit put ljudskog društva od vremena lovačko - nomadskog stepena razvoja do savremene civilizacije. Ostaci ognjišta, koliba i radnih prostorija, jasno ukazuju da je pećina nekada davno bila svojevrsni zanatski centar. Pećina je prošla kroz nekoliko faza života:
- lovačko stanište (4.i 3.milenijum p.n.e)
- metalurški centar (prva polovina 2.milenijuma p.n.e)
- ima indicija da je živela i kasnije, čak možda i u srednjem veku
Za Lazarevu pećinu su vezane brojne Legende. Prema jednoj od njih, pećina je dobila ime po knezu Lazaru jer su se posle Kosovskog boja ostaci srpske vojske bežeći pred Turcima sklonili u nju. Nastanjivali su je neko vreme i tu hranili. Po drugoj legendi, pećina je dobila ime po hajduku Lazaru, koji se u njoj krio od Turaka. Najlepša dvorana u pećini je Devojačka soba kroz čiji ulaz može proći samo vitka devojka. U njoj su u vreme Turaka navodno sakrivane devojke.
Prvi opis pećine dao je Feliks Kanic, a kasnije i naš Jovan Cvijić. Živi svet Lazareve pećine obiluje brojnim, slabo proučenim oblicima života. Još 1923. godine,međunarodni tim biologa otkrio je dve, za nauku nove vrste nižih životinja. Naši savremenici su opisali još 20 vrsta. Najbrojniji stanovnici Lazareve pećine su slepi miševi. To je njihov omiljeni dom jer od 27 vrsta slepih miševa koje žive na Balkanu, 24 je ovde našlo svoj dom. Pećine kao zatvoreni sistemi, svoje stanovnike vode sopstvenim putevima evolucije.
Pored pećine se nalazi malo jezero i motel. Pećina je uređena za turističke posete.
Udaljenost:
Bor 21 km
Zlot 3 km