Manastir Studenica
Najstariji pisani trag studeničkog manastira potiče od Svetog Save koji kaže: „Naš sveti manastir ovaj, kao što znate, bilo je ovo mesto kao pusto lovište zverova. Kada je došao u lov gospodin naš i samodržac, Stefan Nemanja, koji je carevao svom srpskom zemljom, i kada je on lovio ovde, izvoli mu se da ovde, u ovom pustom mestu, sagradi manastir ovaj na pokoj i umnoženje monaškog čina.“ Od tada je prošlo više od 800 godina, tokom kojih je manastir imao neprocenjiv značaj u očuvanju nacionalne svesti srpskog naroda za vreme turskog ropstva.
Studenički manastir po mnogima je jedan od najlepših srpskih manastira ne samo zbog prefinjene arhitekture vizantijsko - raške škole, već i zbog divnog predela planine Golije. Nalazi se 11 kilometara od mesta Ušće na putu Kraljevo - Raška, pokraj reke Studenice. Studenicu je Stefan Nemanja gradio od 1183. do 1196. godine. Na državnom saboru, Nemanja se najpre odrekao prestola u korist svog srednjeg sina Stefana, a zatim se 1196.godine zamonašio i uselio u svoj manastir. Umro je 1199. godine kao monah Simeon, a svi kasniji vladari i vlastela do gašenja srednjovekovne srpske države odnosili su se prema Studenici sa poštovanjem. Pored velikog duhovnog i kulturnog značaja, Studenica je istovremeno bila i prva srpska bolnica koju je osnovao Sveti Sava po ugledu na vizantijske manastirske bolnice, čime srpska država ulazi u porodicu evropske medicine. Istorijski podaci govore da je Sveti Sava bio starešina manastira od 1207. do 1215. godine.
Na zapadnom zidu se nalazi freska „Raspeće Isusa Hrista” ili „Studeničko raspeće” kako je još zovu. To je jedna od najlepših fresaka srpske srednjovekovne umetnosti pored „Belog Anđela” iz Mileševe i „Uspenja presvete bogorodica” iz Sopoćana.
Kao što je bio veoma težak za narod, period turske vladavine bio je veoma težak i za Studenicu. Turci su najpre na početku vladavine pretopili olovnu krovnu konstrukciju u municiju, a opljačkan je nakon velikog austrijsko-turskog rata(1683-1699) posle povlačenja austrijske vojske. Najveća stradanja pretrpeo je za vreme prvog srpskog ustanka. Studenički monasi pružali su veliku podršku ustanicima zbog čega su Turci spalili manastir, a monahu Ruvimu odsekli glavu u Novom Pazaru. Jedan deo monaha sklonio se u manastir Vraćevšnica sa moštima „Svetog Kralja“ (Stefan Prvovenčani), odakle su prenete u manastir Kalenić i konačno vraćene u Studenicu 1839. godine. Pored toga, u Studenici se nalaze i mošti Stefana Nemanje. Od prvobitnog izgleda, manastir je malo toga sačuvao jer je pored paljenja pretrpeo i nestručnu obnovu 1846. godine, kada su slikari preko starih fresaka nabacali novi sloj maltera. Sto godina kasnije, stručnjaci su zidovima vratili prvobitan izgled. Od 14 crkava, koliko ih je nekada bilo, ostale su samo 3.
U ovom biseru srednjovekovne srpske arhitekture, počivaju mošti Stefana Nemanje, njegove žene Anastasije i njihova dva sina Vukana i Stefana Prvovenčanog. Mošti najmlađeg Nemanjinog sina svetog Save, Turci su nekoliko vekova kasnije spalili na Vračaru.
Manastir Studenica, koji godišnje poseti oko 60000 vernika i turista, danas se nalazi na listi svetske kulturne baštine UNESCO-a. U letnjim mesecima u kompleksu manastira održavaju se brojne muzičke, likovne i dramske manifestacije.