Smederevska tvrđava
Smederevski grad je nastao u najkritičnijem periodu srednjovekovne srpske države. Posle Kosovske bitke, velike prekretnice u istoriji Srbije, počinje dominacija turske feudalne države zasnovane na islamskom ustrojstvu. Srbija postaje vazalna kneževina, počinje process velikog duhovnog i materijalnog propadanja i to baš onda kada ostali evropski narodi kreću putem ideja humanizma i renesanse.
Sin Vuka Brankovića, Đurađ Branković(1377- 1456) potiče iz ugledne velmožke srpske porodice Brankoviča čiji su preci zauzimali visoke položaje na dvoru Nemanjića. Bio je potpuno privržen pravoslavlju i vizanitijskoj tradiciji. Godine 1414, ženi se Grkinjom Jerinom, koja potiče iz grčke carske porodice Kantakuzin.
Đurađ Branković je nasledio srpsku despotovinu 1427. godine. Po ugovoru, prestoni Beograd morao je biti vraćen Mađarima, pa zato Đurađ 1428. godine počinje gradnju novog grada – Smedereva. Izabrano je mesto na granici sa Ugarskom, tako da bude što dalje od Turaka. Po predanju, despot je jedne noći usnio san da se buduća prestonica nalazi kraj vode. Ujutro je naredio da se puste utve zlatokrile koje spore lete, a gnezde se samo na sigurnim mestima. Pratili su ih vitezovi na konjima sve dok uveče nisu sletele na obalu uz ušće Jezave u Dunav. Tako je prema legendi odabrano mesto za gradnju.
Prestoni deo novog grada Mali grad bio je završen do 1430. godine, dok je ostatak utvrđenja završen do 1439. godine. Građena je po uzoru na carigradsku tvrđavu, a glavni graditelj bio je Đorđe Kantakuzin, brat despotice Jerine. Završetak grada za tako kratko vreme je pravi podvig čak i za današnji način gradnje. Veliki problem u gradnji ove monumentalne tvrđave bio je taj što u okolini nije bilo kamena. Donošen je iz Viminacijuma, Žagubice, sa Kosmaja...
Izgradnja Smedereva nije mogla proći bez teških nameta i iscrpljujućeg rada zbog čega je srpski narod optuživao Jerinu i nazvao je prokletom. Narodno predanje joj je, ne razumevajući političke razloge zbog kojih je Smederevo građeno, nanelo veliku nepravdu opisujući je kao okrutnu i samovoljnu ženu koja proždire muškarce.
Despot Đurađ Branković je poslednji veliki vladar srednjovekovne Srbije. Ostvario je velike uspehe na duhovnoj, državnoj i vojnoj obnovi Srbije nakon kosovske bitke. Ceo svoj život proveo je u ratovima. Bio je u vazalnom odnosu i prema Mađarima i prema Turcima. Svake godine je iz Srbije odlazilo 50.000 dukata kao danak. Za očuvanje srpske države podneo je neizmerne lične žrtve. Franjevcu Jovanu Kapistranu koji ga je nagovarao da ostavi veru predaka, odgovorio je: „Narod moj veruje da sam mudar, mada sreće nemam. A ti sad tražiš od mene da učinim nešto po čemu bi moj narod pomisliti mogao, da sam u starosti pameću pomeo“. Zbog radova na oslobođenu Srbije, njegova dva sina Grgur i Stefan oslepljeni su po naređenju sultanovom. Iz državnih interesa udao je svoju ćerku za ugarskog grofa Urliha II Celjskog, a svoju ćerku Maru iz prvog braka dao je u harem sultanu Muratu II koji i pored toga osvaja Smederevo i Srbiju već 1439. godine. Raspolažući velikim novčanim sredstvima, despot prikuplja vojsku i uz pomoć Mađara i Poljaka, godine 1444. oslobađa Smederevo i još 23 grada uključujući i Novo Brdo. Sa bolom u srcu dočekao je pad Carigrada. Godine 1456. ranjen je kod Kupinova od Mađara i iste godine umire. Tri godine kasnije, Smederevo i Srbija padaju pod četvorovekovnu tursku okupaciju.
Smederevska tvrđava je jedna od najvećih srednjovekovnih tvrđava Evrope. Do početka XX veka bila je u onakvom stanju u kakvom je bila kada je podignuta, a onda je teško oštećena najpre u Prvom svetskom ratu, kada su je bombardovali Austrijanci. U Drugom svetskom ratu strada prvo od eksplozije nemačke municije koja je tu bila smeštena, a pred kraj rata od engleskih bombardera.
|
|